Sporty wodne a ściślej żegluga jednoznacznie kojarzy się nam z urlopem, przygodą i frajdą. I tak powinno być. Przy tej okazji dużo miejsca poświęca się jednak szeroko pojętemu bezpieczeństwu. I to nie tylko temu które wynika z naszych umiejętności, wiedzy o żeglarstwie, zdobytego doświadczenia, co ma przełożenie na nasze postępowanie na wodzie. Chodzi o to, żeby podczas naszego wypoczynku nic nam nie dolegało, czyli w skrócie chodzi o zdrowie. Najczęstszym kojarzonym z wodą schorzeniem jest owiana wręcz legendami choroba morska. Musimy jednak pamiętać, że to nie jedyne co może nas spotkać podczas rejsu.
Zacieramy ręce słysząc prognozę pogody zwiastującą piękne bezchmurne niebo, bez opadów. „Pogoda jak drut” mówimy z zadowoleniem. Trzeba sobie zdawać jednak sprawę z faktu, że słońce może być równie niebezpieczne jak sama woda.
Statystyki są alarmujące – co roku coraz więcej osób doznaje porażenia słonecznego, a śmiertelność udaru cieplnego w Polsce wynosi około 40 proc. Jak chronić się przed udarem słonecznym? Jak rozpoznać jego objawy? Co robić w jego przypadku?
Omówmy sobie ten niezwykle ważny temat.
Udar słoneczny to nic innego jak porażenie słoneczne. Powstaje, gdy człowiek jest wystawiony przez dłuższy czas na działanie promieni słonecznych. Szczególnie wrażliwe na słońce są głowa oraz kark, które, przy zbyt długim wystawieniu na słońce, nadmiernie się nagrzewają – a to skutkuje przekrwieniem mózgu oraz opon mózgowych, co jest już bezpośrednią przyczyną charakterystycznych objawów udaru.
Od udaru słonecznego należy jednak odróżnić udar cieplny – stan organizmu, gdy nie jest on w stanie sam się ochłodzić przez długotrwałe wystawienie na wysoką temperaturę i wilgoć. Udar cieplny jest stanem głębszym i poważniejszym od udaru słonecznego, nierzadko może być też jego następstwem.
Udar słoneczny: objawy
Do częstych objawów udaru słonecznego można zaliczyć:
· ostry ból głowy
· zawroty głowy i mdłości
· nagłe zmęczenie, wyczerpanie
· bełkotliwa mowa
· problemy z przeczytaniem tekstu
· blada, spocona skóra
Zaś do objawów ogólnego udaru cieplnego należą:
· również ostry ból głowy
· zawroty głowy, mdłości, wymioty, dreszcze
· zaburzenie równowagi, niestabilny chód
· bełkotliwa mowa
· mroczki przed oczami, zaburzenie widzenia
· skóra sucha, zaczerwieniona
· przyśpieszone, wyczuwalne tętno
· wysoka, stabilna gorączka nawet powyżej 40 stopni
Udar słoneczny: postępowanie
W przypadku udaru słonecznego procedura postępowania nie jest skomplikowana i zazwyczaj wystarczy bezzwłocznie przenieść osobę z potencjalnym udarem do chłodnego, zacienionego miejsca i podać jej chłodny, bezalkoholowy napój (najlepiej również bez cukru; zwykła woda jest w tym przypadku najlepszą opcją). Należy również przygotować zimne okłady (np. z koszulki namoczonej wodą) i trzymać je przy głowie i na karku. Jeżeli stan osoby z udarem wkrótce się nie polepszy, należy wezwać pogotowie.
Jednak, gdy podejrzewamy u osoby udar cieplny, sprawa jest poważniejsza i procedura wygląda inaczej – natychmiast należy wezwać pogotowie, a chłodne płyny podawać można tylko wtedy, gdy chory jest przytomny i jest w stanie połykać napój. Osobę z udarem należy przenieść do chłodnego pomieszczenia, również przygotować zimne okłady, a w miarę możliwości nawet przygotować zimną kąpiel, aby ułatwić organizmowi powrót do normalnej temperatury. Jednak stanowczo odradzane jest gwałtowne wrzucenie takiej osoby do wody – raz, że osoba z udarem cieplnym może mieć problem z poruszaniem się i zwyczajnie nie będzie w stanie pływać; dwa, że nagła zmiana temperatury może spowodować szok termiczny, który dodatkowo pogorszy funkcjonowanie organizmu. Następstwa takich pochopnym kroków mogą być katastrofalne dla organizmu.
Jak zapobiegamy udarowi słonecznemu
Udar słoneczny czy cieplny jest nieprzyjemny i niebezpieczny, jednak możemy podjąć kroki, aby mu zapobiec. Przede wszystkim ważna jest komunikacja z innymi członkami załogi. O złym samopoczuciu informujmy się nawzajem z załogą. To żaden wstyd a wręcz przejaw zdrowego rozsądku. Jeżeli poczujemy się nieco gorzej zejdźmy pod pokład obserwując czy objawy przechodzą. Pijmy dużo płynów, odwodniony organizm szybciej ulega przegrzaniu. O tym, że należy mieć okrycie głowy, czy to w formie czapeczki z daszkiem, czy chociaż zawiniętej chustki, chyba nie trzeba nikomu przypominać. W szczególnie gorące dni warto od czasu do czasu zmoczyć swoje nakrycie głowy choćby wodą z jeziora. Pamiętajmy, że opalanie się też powinno mieć przerwy. Umiar jak we wszystkim nie jest przereklamowany. Warto zwrócić uwagę na to, że wiejący wiatr trochę nas oszukuje, jeżeli chodzi o odczuwaną temperaturę, ale w żaden sposób nas nie chroni przed konsekwencjami porażenia.
Nie wszyscy jednakowo reagujemy na słońce a w zasadzie jego nadmiar. Jeżli nam nic nie dolega, to nie znaczy, że wszyscy świetnie się czują. Są grupy szczególnie narażone na ten potencjalny problem. W tej grupie ryzyka udarów znajdują się:
· dzieci
· osoby starsze
· osoby osłabione lub zmęczone
· osoby pod wpływem alkoholu i środków odurzających
· chorzy na choroby serca bądź cukrzycę
Mając na pokładzie takie osoby, zwracajmy na nie uwagę i otoczmy je szczególną troską, a jak trzeba zwróćmy uwagę np. na wspomniane już nakrycie głowy.
Podsumujmy najprostsze zalecenia.
Wypływając w słoneczny dzień pamiętaj, aby:
· sprawdzić prognozowaną temperaturę i warunki pogodowe
· mieć na sobie nakrycie głowy, najlepiej zasłaniające też kark
· ubrać się w lekkie, luźne, jasne ubrania
· wziąć zapas chłodnej wody pitnej
· naładować telefon, aby móc ewentualnie wezwać pomoc
· w miarę możliwości przeczekać najcieplejszy czas (od 11 do 15) w cieniu na lądzie – na przykład jedząc obiad.
· zwracaj uwagę na samopoczucie swoje i innych
· przyjmuj dużo płynów ze wskazaniem na wodę
Drodzy żeglarze, motorowodniacy i inni wodno - aktywni, korzystajmy z pięknej pogody i cieszmy się naszym wypoczynkiem z zachowaniem elementarnego zdrowego rozsądku. W przeciwnym razie łatwo możemy sobie popsuć ten czas a w końcu chcemy odpocząć w tych pięknych okolicznościach przyrody – jak mawiał klasyk.
Przygotujmy się więc nie tylko do sztormów, ale także na fale - fale gorąca. Kochajmy słońce i korzystajmy z niego, ale ostrożnie i z rozwagą a wszystko będzie w porządku.
Piotr Dalecki (nowezagle.pl)